دقت سمپلر آزمایشگاهی چقدر است ؟

سمپلر یا میکرو پیپت آزمایشگاهی

مسلماً یک از مهمترین تجهیزات علمی که در آزمایشگاه استفاده خواهید کرد، میکروپیپت های قابل تنظیمی است که تقریباً در هر آزمایشی از آن ها استفاده خواهید کرد. میکروپیپت ها در آزمایشگاه های زیستی و شیمیایی بسیار ضروری هستند؛ به عنوان مثال شما در یک آزمایشگاه شیمیایی مشغول انجام دادن واکنشی هستید که یکی از اجزای واکنش مایع است، برای اضافه کردن مقدار مورد نیاز میلی مول یا مول از این ماده شیمیایی مایع باید با استفاده از چگالی ماده، مقدار میکرو لیتر مورد نیاز مایع برای واکنش را حساب کرد. برای برداشتن این مقدار مورد نظر، ابتدا میکروپیپت مناسب باید انتخاب و سپس عدد مورد نیاز روی میکروپیپت تنظیم شود و در نهایت اقدام به برداشتن ماده با میکروپیپت کنید.

 میکروپیپت ها در حجم های مختلفی ساخته شده اند؛ به عنوان مثال برخی از میکروپیپت ها فقط مناسب حجم های 10 تا 100 میکرو لیتر هستند و برخی دیگر برای حجم های بیشتر در محدوده 100 تا 1000 میکرو لیتر که برحسب نیاز باید آن ها انتخاب کرد.

تاریخچه اختراع میکروپیپت

میکروپیپت که توسط پزشک آلمانی هاینریش اشنیتگر در دهه 1950 به ثبت رسید، دوران جدیدی از دقت را برای دانشمندان رقم زد. شنیتگر پس از اینکه در حین تدریس در دانشگاه ماربورگ از پیپت های شیشه ای ناامید شد، نسخه ای را اختراع کرد که دارای یک پیستون فنری و یک نوک پلاستیکی قابل جابجایی بود. این طرح به سرعت توسط شرکت آلمانی علوم زیستی اپندورف، که تولید انبوه میکروپیپت ها را در دهه 1960 آغاز کرد، انجام شد. میکروپیپت‌ها در حال حاضر جزء اصلی آزمایشگاه‌ ها هستند و به گونه ای طراحی شده اند که با دقتی در حدود چند درصد (معمولا < 3 % ) از مقدار مورد نظر کار می کنند.

دقت میکروپیپت

تمام فعالیت هایی که در آزمایشگاه ها صورت می گیرد، به این دلیل است که این فعالیت ها منجر به نتایج به صورت کمی یا کیفی شوند. برای این که نتایج قابل اطمینان باشند باید خطا ها تا جای ممکن کاهش یابد. طیف گسترده ای از خطا هایی که در نتایج دیده می شوند مربوط به خطا های دستگاه ها و کاربران است. بسیاری از این خطا ها قابل پیشگیری هستند. به عنوان مثال با کالیبره نگه داشتن دستگاه ها و وسایل آزمایشگاهی درصد قابل توجهی از خطا ها کاهش میابد و در نهایت نتایج با درصد اطمینان بالاتر به دست می آید.

همان طور که گفته شد از نیاز های اولیه هر آزمایشگاه میکروپیپت است. همین وسیله به ظاهر کوچک و ساده اگر کالیبره نباشد، در پایان کار نتایج با دقت و صحت قابل اطمینانی نخواهیم داشت. اگر یک میکروپیپت حجم درستی از مایع را ارائه دهد، دقیق است. همچنین آزمایشات باید قابل تکرار باشند، بنابراین یک میکروپیپت مناسب باید بتواند حجم یکسان از یک مایع را حمل کند. اگر میکروپیپت کالیبره باید و دقت و صحت مناسبی را نشان دهد، شاهد کاهش سطح عدم قطعیت خواهیم بود.

اطمینان از عملکرد صحیح میکروپیپت

کالیبراسیون صحیح میکرو پیپت ها که از طریق بررسی دقت و صحت عملکرد میکرو پیپت در برداشت حجم مورد نیاز صورت می گیرد. این فرایند به دو طریق وزن سنجی و رنگ سنجی قابل انجام است، اما بیشتر روش رنگ سنجی  توصیه می شود. لازم است بررسی دقت و صحت عملکرد میکرو پیپت 3 الی 4 بار در سال انجام شود.

کنترل صحت و دقت میکروپیپت می تواند به یکی از دو روش توزین و یا رنگ سنجی ( با استفاده از رنگ سبز خوراکی و یا پارانیتروفنل ) انجام شود. البته با توجه به این که در استفاده از روش رنگ سنجی به غیر از نیاز به ترازوی کالیبره به وجود تجهیزات دیگری مثل اسپکتروفتومتر کالیبره و بالن ژوژه کلاس A کالیبره نیز نیاز است. بنابراین درصورت وجود ترازوی مناسب، استفاده از روش توزین برای سمپلرهای بالای 50 میکرولیتر توصیه می شود و برای سمپلر های زیر 50 میکرو لیتر استفاده از روش رنگ سنجی توصیه می شود.

روش وزن سنجی

در این روش برای بررسی دقت و صحت میکروپیپت، کاربران از آب مقطر دوبار تقطیر شده استفاده می کنند. حجم معینی از آب مقطر را با میکروپیپت برمی دارند سپس با استفاده از ترازویی که اطمینان دارند کالیبره است وزن می کنند. با توجه به این که چگالی آب در دمای 25 درجه سانتی گراد 1 گرم بر میلی لیتر است می توان طی محاسبات مربوطه دقت میکروپیپت را تعیین کنند. البته بهتر است این فرایند چندین مرتبه تکرار شود.

تعریف دقت و صحت میکروپیپت

صحت

درسـتی میکروپیپت بـه ایـن معنـا اسـت کـه میانگیـن مقادیـر اندازه گیـری شـده توسـط میکروپیپت در طی چند حجم بـرداری مکـرر، تـا چـه حـد بـه مقـداری کـه قصـد داریـم از نمونـه حجم بـرداری کنیـم نزدیـک اسـت.

دقت

دقــت میکروپیپت بــه صــورت میــزان نزدیکــی مقادیــر اندازه گیــری شــده توســط میکروپیپت بــه یکدیگــر در یــک حجم بــرداری مکــرر تعریــف می شــود.