پی اچ خاک
تنها رساندن آب، مواد غذایی و معدنی به گیاه عامل رشد آن ها نیست. کنترل شرایط محیطی مناسب رشد هر گیاه علاوه بر موارد ذکر شده، بسیار مهم است. pH خاک یکی از پارمتر های مهم در رشد یک گیاه است. زیرا پی اچ خاک می تواند بر جذب مواد مغذی تاثیر گذار باشد.بنابراین وقتی pH خارج از محدوده ایده آل باشد، این احتمال وجود دارد که گیاهان و محصولات شما جذب بهینه مواد مغذی را نداشته باشند. در نتیجه آن ها نمی توانند به رشد کافی برسند. اندازه گیری پی اچ خاک به وسیله pH متر های دیجیتال آزمایشگاهی انجام نمی شود. زیرا الکترود های پی ام متر باید درون محلول قرار بگیرند. استفاده از pH متر خاک بهترین و سریع ترین روش اندازه گیری میزان اسیدی یا بازی بودن خاک است.
پی اچ متر خاک
پی اچ متر خاک بر خلاف پی اچ متر های دیجیتالی ازمایشگاهی، دستگاهی در ظاهر ساده تر است. می توان آن را مستقیما درون خاک قرار داد. عدد پی اچ به سرعت روی صفحه نمایش قابل مشاهده خواهد بود. پی اچ خاک معیاری از هیدروژن موجود در خاک است. این دستگاه در بین تجهیزات آزمایشگاه کشاورزی بسیار مهم است.
طبق تعریف پی اچ، در يک محلول تعادلى بين يون هاى هيدروژن و هيدروکسيد حاصل از تجزيه آب تعادل وجود دارد. هنگامى که اين يون ها برابر باشند، محيط خنثى است و هنگامی که در محلول مقدار یون هیدروژن بیشتر از یون هیدروکسید شود محيط اسيدى و بر عکس این حالت محيط قليايى خواهد بود.
حدود پی اچ خاک
محدوده پی اچ ایده ال برای اکثر گیاهان بین 5.5 تا 7.5 است. البته به این معنی نیست که گیاهان خارج از این محدوده امکان رشد ندارند.
پی اچ خاک می تواند تحت تأثیر عوامل متعددی تغییر کند. متداول ترین تأثیرات بر پی اچ خاک عبارتند از: تغییرات آب و هوا، انواع کود ها، نوع و مقدار آبیاری، نوع خاک، سایر گیاهان منطقه و در دسترس بودن مواد مغذی. این بدان معنی است که pH خاک می تواند به طور قابل توجهی تغییر کند. انجام اندازه گیری منظم با استفاده از pH متر خاک برای اطمینان از رشد گیاهان سالم کاملاً ضروری است.
در نظر داشته باشید که اسیدی شدن خاك یک فرايند طبيعي است كه در طول زمان در خاك اتفاق می افتد. اسيديته خاك ها بر اساس نوع سنگ و شرايط آب و هوايي محل و طول مدت زماني كه اين سنگ ها در معرض هوازدگي قرار داشته اند، متغير است. در نتيجه بعضي خاك ها مي توانند خيلي اسيدي و بعضي ديگر به شدت قليايي باشند.
امروزه گوگرد متداول ترين و اقتصادي ترين ماده اي است كه براي اسيدي كردن خاك به كار مي رود. اما ورود گوگرد در خاک های اسیدی موجب کاهش قابلیت کشت این خاک ها می گردد. پس باید از ورود گوگرد در خاک ها تا حد امکان جلوگیری شود.
پی اچ و فعاليت موجودات زنده خاک
فعاليت، رشد و تکثير موجودات زنده خاک شديداً تحت تأثير تغييرات پی اچ خاک قرار می گیرد. باکترى ها و اکتينوميست ها در پی اچ خنثی حداکثر فعاليت خود را دارند رشد آن ها در پی اچ کمتر از 5/5 متوقف می شود.
قارچ ها در پی اچ های مختلف به خوبى قادر به زندگى و فعاليت هستند. بنابراين در خاک هاى اسيدى جمعيت قارچ ها غلبه داشته ولى در خاک هاى نزديک به واکنش خنثى به علت رقابت شديد باکترى ها و اکتينوميست ها فعاليت و رشد آن ها محدود مى شود.
به طور کلى مى توان پی اچ بين ۶ تا ۷ را مناسب ترين حالت براى واکنش هاى بيولوژيکى خاک دانست.
رابطه پی اچ و عناصر غذايى قابل استفاده
از جمله اثرات مهم و قابل توجه پی اچ خاک بر روی رشد گياه، اثر آن در قابليت جذب عناصر غذايى است. مثلاً با افزايش پی اچ قابليت جذب يون هاى کلسيم و منيزيم در محلول خاک افزايش می يابد. بيشترين قابليت جذب آهن و منگنز در پی اچ کمتر از 6 است و بر عکس قابليت جذب ازت و گوگرد در پی اچ 5.5 به بالا افزايش پيدا مى کنند.
اندازه گیری pH با استفاده از پی اچ متر خاک
اندازه گیری پی اچ خاک متداول ترين آزمايشى است که در کليه آزمايشگاه هاى خاک شناسى صورت مى گيرد. لزوم اين آزمايش از طرفى به واسطه اهميتى است که در کشاورزى و خاک شناسى برای اين عامل قائل هستند و از جانب ديگر به دليل رابطه اى است که پی اچ خاک با ساير خصوصيات شيميايى خاک دارد.
پی اچ خاک حتی در شرايط طبيعى نیز در نوسان است. زيرا نسبت آب به خاک به دليل تغيير اقليم، کشت و زرع، رشد گياهان پيوسته در تغيير است. بنابراين پی اچ يک خاک ممکن است در هر زمانى فرق کند. بنابراین استفاده از پی اچ متر خاک ضروری است.
روش های اندازه گیری پی اچ خاک
دو روش برای اندازه گیری پی اخ خاک وجود دارد:
- اندازه گیری مستقیم، به وسیله قرار دادن پی اچ متر خاک در زمین یا گلدان: در این روش ابتدا 5 سانتی متر از سطح خاک را بردارید. الکترود پی اچ متر خاک را تا عمق 20 سانتی متری فرو ببرید. دراین روش باید احتیاط کنید تا سنگ ها به الکترود آسیب نرسانند. حتما پی اچ متر ها را با استفاده از بافر های کالیبراسیون، کالیبره کنید.
- تهیه محلول خاک به نسبت 2:1 و سپس اندازه گیری پی اچ: در این روش ابتدا 5 سانتی متر از سطح خاک را بردارید. 20 سانتی متر حفر کنید. از چند نقطه مقداری خاک بردارید. آن را الک کنید و به مقدار معین آب مقطر اضافه کنید. پی از هم خوردن می توایند پی اچ را اندازه گیری کنید. این روش دقت بیشتری دارد. اما زمان بیشتری باید صرف کنید.
در این مقاله از اهمیت و روش اندازه گیری پی اچ خاک صحبت شد. برای تهیه انواع پی اچ متر خاک، و پی اچ متر آزمایشگاهی می توانید با شرکت رویان ایران تماس بگیرید.
منبع : رویان ایران | بزرگترین مرجع تخصصی تجهیزات آزمایشگاهی کشور
