بررسی ساختار اسپور در آزمایشگاه میکروبیولوژی
زمانی که باکتری ها در معرض شرایط محیطی نامناسب و کمبود مواد مغذی قرار می گیرند، به حالت حفظ بقا وارد می شوند. بعضی از باکتری ها نظیر باسیلوس ها و کلستریدیوم ها در شرایط نامساعد محیطی به سلول های مقاوم به نام اندوسپور تبدیل می گردند. در این حالت این باکتری ها در برابر اثرات کشنده حرارت، خشک شدن، اشعه، یخ زدن و مواد شیمیایی نظیر مواد ضد عفونی کننده مقاوم می شوند. این شرایط ویژه می توان را در آزمایشگاه های میکروبیولوژی با رنگ آمیزی اسپور مورد بررسی قرار داد. این مقاله به روش های انجام این آزمایش می پردازد. این آزمایش ها نیاز به تجهیزات پیچیده ای ندارد و با تنها با استفاده از یک میکروسکوپ نتایج قابل آنالیز است.
مروری بر ساختمان اسپور
اسپور ها دو نقش عمده در حیات باکتری ها دارند:
- ایجاد مقاومت و بقاء سلول در شرایط سخت
- انتشار میکروارگانیسم ها که خود نقش عمده ای در اپیدمیولوژی برخی بیماری ها دارد.
ویدیو رنگ آمیزی اسپور
یک سلول باکتری فقط می تواند یک اسپور بسازد. از طرفی از هر اسپور فقط یک باکتری به وجود می آید. اندوسپور ها کروی یا بیضی شکلند و ممکن است در هر قسمتی از سلول دیده شوند. در بعضی از باکتری ها، اسپور در مرکز، در برخی در انتها، و در تعدادی دیگر نزدیک به انتها قرار دارد. اندازه، شکل و محل اسپور در داخل باکتری برای تشخیص میکروارگانیسم ها اهمیت دارد. چون اندوسپور باکتری ها قابلیت انکسار زیادی دارد، بدون رنگ آمیزی در زیر میکروسکوپ نیز مشاهده می شوند. در رنگ آمیزی ساده فقط لایه خارجی یا پوشش اسپور رنگ می گیرد اما اگر حرارت به کار رود، درون اسپور نیز رنگ آمیزی خواهد شد. حرارت، قدرت نفوذ رنگ (مالاشیت سبز یا کاربول فوشین) را افزایش می دهد و سیتوپلاسم نیز رنگی می شود. اندوسپور های رنگ شده در مقابل بیرنگ شدن مقاومت نشان می دهند و به آسانی از سلول های رویشی متمایز می شوند.
دستگاه ها و تجهیزات مورد نیاز برای برای رنگ آمیزی اسپور
روش های رنگ آمیزی اسپور باکتری ها
روش های مختلفی برای رنگ آمیزی اسپور معرفی شده اند. در این مقاله سه مورد از رایج ترین روش ها با استفاده از تجهیزات ساده آزمایشگاه میکروبیولوژی معرفی خواهند شد. پیش از انجام آزمایش های رنگ آمیزی اسپور تمام تجهیزات مصرفی را استریل کنید. روش های مختلفی برای استریلیزاسیون وجود دارد اما پیشنهاد می شود از اتوکلاو استفاده کنید. برای اطمینان از ضد عفونی شدن، کالیبراسیون اتوکلاو را بررسی کنید.
روش دورنر
5۵قطره آب مقطر استریل را درون لوله آزمایش بریزید. با کمک آنس، کلنی باکتری مورد نظر را به درون لوله انتقال داده و سوسپانسیون غلیظی از آن تهیه نمایید. ۵ قطره از کربول فوشین را به سوسپانسیون داخل لوله اضافه نمایید. لوله آزمایش را به مدت ۱۰ دقیقه درون بن ماری با آب جوش قرار دهید. قطره کوچک از نیگروزین را روی لام قرار داده و چند لوپ از سوسپانسیون فوق را در آن حل کنید. با استفاده از یک لام، قطره مذکور را روی لام پخش کنید. صبر کنید تا گسترش به دست آمده در حرارت آزمایشگاه خشک شود. سپس زیر میکروسکوپ با عدسی روغنی ۱۰۰ مشاهده کنید. در این روش زمینه لام سیاه رنگ، اسپور قرمز رنگ و باکتری بی رنگ است.
روش هانسن
از باکتری مورد نظر گسترش تهیه نموده و پس از خشک شدن، آن را با حرارت ثابت کنید. با کربول فوشین گسترش را بپوشانید و به مدت 5 دقیقه با هات پلیت حرارت دهید. دقت نمایید تا رنگ نجوشد و خشک نشود. لام را با آب بشویید. با متیلن بلو به مدت ۳۰ ثانیه گسترش را رنگ آمیزی نمایید. لام را با آب بشویید. پس از خشک شدن لام با عدسی ۱۰۰ میکروسکوپ مشاهده کنید. اسپور به رنگ قرمز و باکتری به رنگ آبی مشاهده می شود.
روش مال شیت گرین یا شیفر – فولتون
گسترشی از باکتری مورد نظر تهیه کنید. پس از خشک کردن و فیکس کردن ، رنگ مالاشیت گرین را روی آن بریزید. سپس لام آغشته به رنگ را روی هات پلیت حرارت دهید تا زمانی که بخار خارج شود ( نگذارید رنگ بجوشد یا خشک گردد ). حدودا 5 دقیقه رنگ را حرارت دهید با این کار دیواره اسپور ها به رنگ نفوذپذیر می شود. لام را با آب به مدت 3۰ ثانیه بشویید تا رنگ سبز از همه قسمت های سلول پاک شود (به استثنای اسپورها). سپس روی گسترش رنگ سافرانین ریخته و بعد از ۳۰ ثانیه آن را با آب بشویید. گسترش را در هوا خشک نموده و روی آن یک قطره روغن امرسیون بریزید. سپس زیر میکروسکوپ با عدسی روغنی ۱۰۰ مشاهده کنید. اسپور به رنگ سبز و باکتری به رنگ قرمز مشاهده می شود.
رویان ایران، مرجع تخصصی فروش تجهیزات آزمایشگاهی کشور، تجهیزات مورد نیاز برای انجام آزمایش رنگ آمیزی اسپور را قیمت مناسب و کیفیت بالا به فروش می رساند.
