میکروسکوپ

دستگاه میکروسکوپ

میکروسکوپ (از ریشه یونانی میکروس به معنای “کوچک” و اسکوپین به معنای “دیدن”) وسیله ای است برای دیدن اشیایی که با چشم غیر مسلح قابل رویت نمیباشند. به علم استفاده از میکروسکوپ میکروسکوپی و به اشیایی که برای دیدن آنها به میکروسکوپ نیاز داشته باشیم میکروسکوپیک گفته می شود.

اولین میکروسکوپ اختراع شده و همچنین رایج ترین میکروسکوپ برای انواع کار های آزمایشگاهی میکروسکوپ نوری است که در ادامه به بررسی این دستگاه خواهیم پرداخت.

معرفی میکروسکوپ نوری

میکروسکوپ نوری وسیله ای است که با استفاده ازیک منبع نوری (عموما نور مرئی) و یک سیستم عدسی تصویری چند برابربزرگتر از اشیاء ریز ایجاد می کند. دلیل پرمصرف بودن این میکروسکوپ ها استفاده از نور مرئی است زیرا می توان به وسیله آن مستقیما به بررسی انواع نمونه های زنده و غیر زنده پرداخت. ساختار این میکروسکوپ ها می تواند بسیار ساده باشد، البته امروزه انواع میکروسکوپ های نوری پیچیده تری نیز به وجود آمده که هدف همگی ایجاد تصاویر با کیفیت بالاتر از نمونه مورد بررسی است.ازاین مدل میکروسکوپ در علوم گوناگون مثل بیوتکنولوژی، میکروبیولوژی، نانوفیزیک، میکروالکترونیک، زیست شناسی سلولی و… استفاده می شود.

انواع میکروسکوپ های نوری و عملکرد آنها

میکروسکوپ های نوری ساده (simple microscope)

• دارای یک یا چند عدسی محدب می باشد که تنها با روش بزرگنمایی زاویه ای تصویر نمونه را چند برابر می کند
• تصویر کشیده شده، مجازی و بزرگتر از نمونه

میکروسکوپ نوری مرکب (compound microscope)

در یک میکروسکوپ نوری ترکیبی چه مواردی قرار دارد؟

• یک عدسی در نزدیکی نمونه مورد بررسی قرار دارد که به آن عدسی شیئی نیز گفته می شود. این عدسی با متمرکز کردن نور یک تصویر بزرگ از نمونه درون میکروسکوپ ایجاد می کند.
• تصویر ایجاد شده توسط عدسی شیئی سپس توسط عدسی یا مجموعه عدسی های دیگر که به آنها عدسی چشمی نیز گفته می شود مجدد بزرگنمایی شده و به چشم کاربر می رسد.
• تصویرنهایی در میکروسکوپ نوری مرکب، بزرگتر و وارونه است.

میکروسکوپ های نوری ترکیبی، نه تنها تصاویری با کیفیت ایجاد می کنند بلکه قابلیت تنظیم نور را نیز دارند، علاوه بر این عدسی های شیئی در این میکروسکوپ ها معمولا متحرک و قابل تغییر است که به کاربر اجازه می دهد تا بزرگنمایی را بنا به نیاز خود در زمان کوتاه تغییر دهد.

میکروسکوپ های تشریحی یا استریوسکوپ (stereo microscope/dissecting microscope)

از این دستگاه معمولا برای تشریح نمونه استفاده می شود. از ویژگی های این دستگاه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قدرت تفکیک کمی دارد
• تنها تصاویری از سطح و عمق تقریبی از نمونه مورد بررسی را در اختیارکاربر قرار می دهد.

میکروسکوپ مقایسه ای (comparison microscope)

در این مدل میکروسکوپ دو مسیر نوری جداگانه وجود دارد که به کاربر امکان بررسی و مقایسه دو نمونه را به صورت هم زمان میدهد.

میکروسکوپ معکوس (invert microscope)

در این دستگاه نمونه از قسمت زیرین قابل بررسی است.

این دستگاه بیشتر در کشت سلولی که در محیط مایع انجام می شود و یا در علم متالوگرافی استفاده می شود.

میکروسکوپ پلاریزان یا پتروگرافی (polarizing microscope/ petrographic microscope )

همانطور که از نام این نمونه از میکروسکوپ های نوری پیداست درعلوم کانی شناسی، باستان شناسی، مینرال گرافی، و بررسی ساختار کریستال ها و صنایعی مانند صنایع سیمان و خاک مورد استفاده هستند.

در طراحی این میکروسکوپ ها از موارد زیر استفاده شده و با توجه به میزان حساسیت مورد نیاز برای بررسی کریستال یا کانی مورد نظر این امکانات قابل تغییر است:

• فیلتر های قطب دهنده نور
• صفحه گرداننده
• صفحه گچی برای تسهیل بررسی نمونه

میکروسکوپ فاز- کنتراست (phase-contrast microscope)

 در این مدل میکروسکوپ های نوری با تغییر فاز نور عبوری از نمونه میتواند وضوح مختلفی از نمونه مورد بررسی بدست آورد و یا سطوح مختلفی از نمونه را مورد بررسی قرار داد. تغییرات فاز نوری نهایتا منجر به تغییرات طول موج و روشنایی تصویر می شود. از آنجا که در میکروسکوپ ها نوری معمولی برای مشاهده قسمت های گوناگون یک سلول بایستی رنگ آمیزی صورت بگیرد که مسبب مرگ سلول است، این دستگاه با واضح کردن قسمت های گوناگون سلول توسط نور امکان بررسی سلول زنده را فراهم آورده است و به همین دلیل در علوم سلولی بسیار پرکاربرد است.

میکروسکوپ کنتراست تداخلی-افتراقی یا تداخلی نومارسکی (Differential Interference Contrast or DIC)

این نوع میکروسکوپ نوری مشابه میکروسکوپ فاز کنتراست است با این تفاوت که در میکروسکوپ فاز کنتراست تغییرات نوری منحصرا به جذب نوری سطوح مختلف از نمونه بستگی دارد اما در میکروسکوپ کنتراست تداخلی-افتراقی در مسیر نوری ساختمان میکروسکوپ نیز تغییرات اپتیکی در راستای وضوح بیشتر تصویر صورت گرفته است.

میکروسکوپ فلورسنس (fluorescence microscope)

این دسته از میکروسکوپ ها انواع گوناگونی دارند اما اساس کار همگی منبع نوری با خاصیت فلورسانس می باشد. این میکروسکوپ ها از نور فلورسانس یا فسفرسانس به جای و یا در کنار سایر ویژگی ها مثل بازتابش نور مرئی و یا جذب آن استفاده می کنند. به طور کلی به هر میکروسکوپی که از منبع فلورسانس برای ایجاد تصویر استفاده کند میکروسکوپ فلورسانس گفته می شود.

از انواع میکروسکوپ فلورسنس می توان به موارد زیر اشاره کرد:

میکروسکوپ اپی فلورسانس (epifluorescence microscopes)

پر مصرف ترین نوع از بین تمامی میکروسکوپ های فلورسنس ، میکروسکوپ های اپی فلورسنس می باشند.در این میکروسکوپ برای خروجی برانگیختگی گیرنده های فلورسنس ( همان رنگ های مخصوص) و تشخیص و ردیابی فلورسنس از یک مسیر نوری استفاده می شود.این میکروسکوپ ها در مطالعات علوم زیستی بسیار زیاد مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین پایه و اساس انواع پیچیده تر میکروسکوپ های فلورسنس می باشند.

کانفوکال (confocal microscopes)

این نمونه از میکروسکوپ های فلورسنس از تقسیم بندی نوری برای ایجاد تصویر واضح تر استفاده می کند، بدین صورت که  با تابش نور به صورت نقطه ای به نمونه یک تصویر با پوشش کمتر از سطح کلی ایجاد کرده و نهایتا این تصویر بعد از عبور از روزنه ای که مانع از عبور تشعشعات منحرف شده می شود به چشم بیننده میرسد این در صورتی است که میکروسکوپ فلورسنس معمولی نور را به تمامی سطح نمونه می تاباند و تصویر کلی از نمونه با زمینه ای گسترده ایجاد می کند لذا تصویر میکروسکوپ کانفوکال بسیار دقیق تر و واضح تر می باشد. ازجمله کاربرد های میکروسکوپ کانفوکال می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بررسی نانوکریستال ها
• علوم زیستیی همچون ژنتیک، میکروبیولوژی، زیست شناسی سلولی
• در پزشکی برای بررسی بیماری های گوناگون چشمی. این میکروسکوپ ها می توانند عکس برداری ،آنالیزهای کیفی و حتی شمارش سلول های اندوتلیال قرنیه را نیز انجام دهند.
• برای بازیابی صداهای بسیار قدیمی که به صورت آنالوگ ( برای مثال بر روی سیلندر های صوتی گرامافون) تهیه می شدند نیز از این نوع میکروسکوپ ها استفاده می شود. برای این کار از روش اسکن نوری الگو های بصری نت ها بدست می آیند.

میکروسکوپ های فلورسانس با قابلیت بازتاب داخلی کامل (total internal reflection fluorescence microscope or TIRFM)

این میکروسکوپ ها تنها گیرنده های فلورسنس باند شده به سطح سلول ها را برانگیخته می کنند و مولکول های آزاد در تصویر ایجاد شده مشخص نمی شوند، به همین دلیل از این دستگاه برای بررسی اتفاقات مولکولی در سطح سلول مثل اتصال هورمون ها، انتقال دهنده های عصبی و … استفاده می شود.از آنجا که این میکروسکوپ میتواند عملکرد تک مولکول ها را بررسی کند در دنیای بیوفیزیک و محاسبات کمی در زیست شناسی بسیار محبوب است.

میکروسکوپ های محرک دو فوتون (Two-photon excitation microscope)

قابلیت تصویربرداری از بافت های زنده با ضخامت حدود یک میلی متر را ایجاد می کنند. در میکروسکوپ های فلورسنس معمولی طول موج برانگیختگی از طول موج انتشار کوتاه تر است، این در حالی است که در این دستگاه طول موج دو فوتون برانگیخته از طول موج نور منتشر شده نهایی بیشتر است. در این نوع میکروسکوپ از نور مادون قرمز نزدیک ( near-infrared) برای برانگیختگی استفاده می شود که توانایی برانگیخته کردن رنگ های فلورسنس را نیز دارد. در هر برانگیخته سازی دو فوتون از این نور مادون قرمز جذب می شود که دلیل نام گذاری دستگاه است. استفاده از نور مادون قرمز از پراکندگی و واپاشی در بافت جلوگیری می کند و به دلیل تعداد بالای جذب فوتون ها نور ساطع شده از زمینه بسیار کاهش می یابد که این موضوع باعث وضوح بیشتر تصویر ایجاد ایجاد شده است.این دستگاه بسیار محبوب تر از میکروسکوپ کانفوکال است زیرا هم از بافت نمونه محافظت می کند وهم قدرت تشخیص رنگی بالاتری دارد. از این میکروسکوپ درجنین شناسی،مهندسی بافت، علوم اعصاب، تحقیقات سلول های زنده مغزی در محیط آزمایشگاه و تحقیقات سلول های سرطانی و بسیاری ازدیگر شاخه های زیست شناسی استفاده می شود.

میکروسکوپ زمینه تاریک (dark field microscope)

 در این نوع میکروسکوپ:

• منبع نور مرئی در این میکروسکوپ ها به دلیل وجود یک مانع کوچک غیر شفاف در مسیر نوری مستقیم، پرتو ها را از اطراف به نمونه می تاباند
• تصویر نهایی توسط عدسی های محدب و مقعر در کنار هم ایجاد می شود، این تصویر حاصل از متمرکز شدن پرتو هایی است که فقط از سطح نمونه بازتابش شده اند ، به همین دلیل تصویر نمونه به صورت روشن در زمینه ای تاریک دیده می شود.

از این مدل میکروسکوپ برای بررسی های ارگانیسم های تک سلولی و ریز و یا حرکت بعضی باکتری ها و یا بررسی کشت بافت ها استفاده می شود. یکی از ایراد های بررسی نمونه با این میکروسکوپ ها این است که به دلیل کم نور بودن تصویر گاهی لازم است روشنایی تصویر را به مقدار زیادی افزایش دهیم که در بعضی موارد منجر به آسیب دیدگی نمونه می شود.

میکروسکوپ دیجیتال (digital microscope)

 این میکروسکوپ ها مجهز به یک دوربین دیجیتال هستند و گاها کاملا اتوماتیک عمل می کنند. درجه اتوماسیون و همچنین اندازه آنها به موارد استفاده از آنها بستگی دارد. این دستگاه می توان قابل حمل باشد و یا قابلیت ذخیره تصاویر را داشته باشد، همچنین به دلیل نمایش تصاویر را بر روی مانیتور امکان استفاده هم زمان چند کاربر را فراهم می کند. از این دستگاه برای بازرسی ها و آموزش و یا نمونه های حساس به نور استفاده کرد. همچنین می توان میکروسکوپ های نوری معمولی را با جایگزین کردن چشمی های معمولی آنها با چشمی های دیجیتال که قابلیت اتصال به کامپیوتر را دارند به میکروسکوپ دیجیتال تبدیل کرد.

قسمت های تشکیل دهنده یک میکروسکوپ نوری

لوله میکروسکوپ:

• لوله میکروسکوپ مسیر نوری پس از عبور نور از نمونه تا چشم بیننده می باشد دارای ویژگی های زیر است:
• طولی حدود 20 تا 25 سانتی متر دارد.
• توسط دسته میکروسکوپ به پایه متصل است.
• در بعضی میکروسکوپ ها متحرک و موقعیت قرار گیری آن قابل تنظیم است.

عدسی ها و بزرگنمایی:

• بزرگنمایی میکروسکوپ های نوری به دلیل محدودیت وضوح نور مرئی معمولا 1000 برابر است. عدسی چشمی رایج بزرگنمایی 10 برابر و بیشترین بزرگنمایی در عدسی شیئی نیز 100 برابر است که نهایتا تصویری با بزرگنمایی 1000 برابر ایجاد می کند. البته با استفاده از مواد و محیط های اصلاح شده مثل استفاده از روغن ها و یا پرتو فرابنفش میتوان بزرگنمایی را افزایش داد.

عدسی چشمی (eye piece/ocular lens)

• یک سیلندر شامل دو یا چند عدسی است که وظیفه آن متمرکز کردن تصویر برای چشم بیننده است.
• در قسمت فوقانی لوله میکروسکوپ قرار دارد معمولا متحرک و قابل تعویض است و میتوان بزرگنمایی آن را با توجه به هدف استفاده از میکروسکوپ تغییر داد.
• دارای رنج بزرگنمایی از 5 برابر تا 20 برابر است اما رایج ترین بزرگنمایی 10 برابر می باشد.
• در بعضی میکروسکوپ ها دو عدد عدسی چشمی به یک لوله میکروسکوپ متصل است که امکان استفاده هم زمان از یک دستگاه را برای دو نفر ایجاد می کند.

عدسی شیئی (objective lens)

• در قسمت پایینی لوله یک میکروسکوپ معمولی مرکب قرار گرفته است.
• ساختار هر عدسی شیئی به صورتی است که یک یا چند المان شیشه ای در یک سیلندر فلزی قرار می گیرند.
• عموما 4 لنز با بزرگنمایی های 4X(برای یافتن بخش مورد نظر از نمونه)، 10X (عدسی کم توان)، 40X (عدسی پر توان) و 100X (ملزم به استفاده از روغن ایمرسیون)وجود دارند.
• این عدسی ها عموما به گونه ای طراحی شده اند که با تغییر عدسی فوکوس تصویر بر هم نخورد، به این طراحی پارفوکال(parfocal) گفته می شود، به این معنا که با تغییر بزرگنمایی و فاصله کانونی وضوح تصویر تغییر نکند.
• این عدسی ها نور را از نمونه دریافت می کنند.برای تنظیم ضریب شکست در عدسی با بزرگمایی 100 برابر بایستی از محیطی به جز هوا استفاده کرد. انواع گوناگونی از مواد وجود دارند تا فاصله خالی بین عدسی و نمونه را پوشش دهند که از رایج ترین آنها روغن ایمرسیون است. سایر عدسی ها بدون نیاز به چنین موادی عملکرد مناسبی دارند.

صفحه گردان (revolver/ objective turret or revolving nose piece)

صفحه ای که عدسی های شیئی به آن متصل هستند و کاربر با چرخاندن آن می تواند عدسی های شیئی را به راحتی جا به جا کند.

معمولا در هر میکروسکوپ سه پیچ اساسی وجود دارد:

• یک پیچ ماکرو (بزرگ): پیچ ماکرو صفحه میکروسکوپ را بالا و پایین برده و به یافتن تصویر کمک می کند
• یک پیچ میکرو(کوچک): پیچ میکرو با ظرافت بیشتری صفحه را جا به جا کرده و تا به وضوح مورد نظر برسد.
• پیچ کوچکی برای تنظیم موقعیت نمونه بر روی صفحه میکروسکوپ : پبچ مربوط به صفحه اصلی برای جا به جایی خود نمونه استفاده می شود و امکان بررسی قسمت های مختلف یک نمونه را ایجاد می کند.
• صفحه میکروسکوپ (stage): صفحه ای که نمونه روی آن قرار می گیرد و دارای روزنه ای برای عبور نور و گیره مربوط به نگهداری نمونه است.

• بخش نوری: این بخش از چند زیر مجموعه ثابت تشکیل شده است در موارد خاصی مثل میکروسکوپ های زمینه تاریک، فاز-کنتراست، کنتراست تداخلی- افتراقی(DIC ) و … برای تنظیم نور مورد نظر به صورت دلخواه اجزای کمکی دیگری نیز بایستی در مسیر نوری تعبیه شوند.

منبع نور (Light source)

• منبع نور در پایین ترین قسمت میکروسکوپ قرار دارد و نور را پس از عبور از کندانسور و دیافراگم از طریق روزنه موجود در صفحه میکروسکوپ به نمونه می تاباند.
• از هر منبعی می توان به عنوان منبع نور استفاده کرد. در اولین میکروسکوپ های اختراع شده از آینه و تاباندن نور خورشید استفاده می شد،امروزه میکروسکوپ ها منبع نوری مخصوص و قابل تنظیم خود را دارند که معمولا یک لامپ هالوژنی و در بعضی موارد منبع نور LED و لیزر به دلیل ایجاد رنگ های بهتر است.
• دیافراگم و کندانسور (Diaphragm and condenser)
• کندانسور: لنزی است که نوری را که از منبع نور بر آن تابیده می شود بر روی نمونه متمرکز می کند. کندانسور در بعضی مواقع همراه با دیافراگم یا فیلتر است.
• دیافراگم: به کندانسور در تعیین کیفیت و شدت نور کمک می کند.
• پایه (Mechanical stage): پایه میکروسکوپ به اشکال مختلفی ساخته می شود و سایر بخش ها بر روی آن قرار گرفته اند. دکمه خاموش و روشن کردن دستگاه و در مواردی پیچ تنظیم شدت نور و قسمت های الکترونیکی میکروسکوپ مثل لامپ منبع نوری نیز در این قسمت قرار دارند.

روش کار با میکروسکوپ نوری

• ابتدا بایستی با نوع میکروسکوپ و هدف استفاده از آن آشنا شویم. برای مثال در یک آزمایشگاه میکروبیولوژی بایستی میکروسکوپ کار با نمونه های آنالیز ادرار و مدفوع از میکروسکوپ بررسی لام های رنگ شده نمونه های دیگر جدا باشد زیرا این دو کار علاوه بر داشتن نمونه های متفاوت نیازمند امکانات و مواد مصرفی متفاوت نیز می باشند.
• نمونه مورد بررسی را برای کار آماده کنید، برای مثال اگر نیاز به رنگ آمیزی دارند آنها رنگ کرده و منتظر شوید تا کاملا خشک شوند.
• بعد از آماده سازی نمونه لام ( صفحه های شیشه ای مستطیل شکل کوچک) را در جعبه یا نگهدارنده های مخصوص در کنار میکروسکوپ قرار دهید.
• برای راه اندازی میکروسکوپ آن را با دو دست حمل کرده و روی سطح صاف و متوازن مثل بنچ آزمایشگاه قرار دهید.
• صفحه میکروسکوپ را با فاصله مناسب از عدسی های شیئی قرار داده و صفحه چرخان عدسی های شیئی را روی عدسی با بزرگنمایی 4 برابر قرار دهید.
• دستگاه را به برق متصل کنید ونمونه مورد بررسی را به دقت روی صفحه میکروسکوپ قرار دهید و آن را با گیره موجود بر روی صفحه ثابت کنید.
• با نگاه کردن از عدسی چشمی شدت نور دستگاه را از طریق پیچ یا اهرم موجود در قسمت پایه تنظیم کنید. به وسیله پیچ ماکرو صفحه را تا به وجود آمدن تصویر نسبی به عدسی شیئی نزدیک کنید و سپس برای وضوح کامل تصویر از پیچ میکرو استفاده کنید.
• در صورت نیاز به بزرگنمایی بیشتر عدسی شیئی را تغییر دهید. به یاد داشته باشید که قبل از قرار دادن عدسی با بزرگنمایی 100 برابر از روغن ایمرسیون استفاده کنید.
• پس از هر بار استفاده از میکروسکوپ آن را خاموش کرده و صفحه میروسکوپ را پیین بیاورید و لام نمونه را خارج کنید، سپس عدسی شیئی را روی لنز 4 قرار دهیدو دستگاه را از برق جدا کنید و لنز ، صفحه قرار گیری نمونه و میز کار را تمیز کنید و سیم میکروسکوپ را به ارامی دور پایه قرار دهید و کاور محافظ میکروسکوپ را بکشید.

نگهداری و ایمنی میکروسکوپ نوری

• همیشه میکروسکوپ را با دو دست حمل کنید و توصیه می شود که یکی از دست ها را در قسمت پایه نگهدارید. اگر میکروسکوپ در جعبه محافظ قرار دارد، قبل از برداشتن از بسته بودن در جعبه اطمینان حاصل کنید.
• از جدا کردن اجزای میکروسکوپ جدا خودداری کنید. این کار نیازمند آموزش های تخصصی است و ممکن است منجر به آسیب دیدن دستگاه شود.
• قبل از تعویض لامپ و جا به جایی میکروسکوپ آن را از برق جدا کنید تا از آسیب دیدن تجهیزات برقی و همچنین خطر برق گرفتگی جلوگیری شود.
• ترتیب استفاده از لنز ها از 4 سپس 10 و بعد از آن انتخاب لنز 40 یا 100 است. حتما قبل از استفاده از لنز 100 از روغن ایمرسیون استفاده کنید و از برگرداندن لنز 100 به لنز های بزرگنمایی کمتر جدا خودداری نمایید زیرا اگر سایر لنز ها به روغن ایمرسیون آغشته شوند نه تنها تصویر بدون کیفیت تولید می شود، بلکه به هنگام پاک کردن آنها ممکن است خدشه دار شده و آسیب ببینند.
• محل قرارگیری میکروسکوپ را تا حد امکان ثابت نگهدارید و از حرکت دادن و کشیدن آن روی بنچ های آزمایشگاه خودداری کنید زیرا باعث آسیب بخش نوری و عدسی ها می شود. همچنین محل قرارگیری میکروسکوپ بایستی از نظر ارگونومی برای کاربر مناسب باشد تا از آسیب مهره های گردن و چشم ها جلوگیری شود.
• از استفاده طولانی مدت از جلوگیری کنید. در هنگام استفاده به چشمان خود و سیستم نوری میکروسکوپ استراحت دهید و مطمئن شوید که شدت نور زیاد نباشد زیرا منجر به آسیب چشم کاربر و کاهش عمر منبع نور خواهد شد.
• منبع نوری بایستی از نظر الکتریکی تست شده و از کیفیت نور تولید شده توسط آن اطمینان حاصل شود.
• میکروسکوپ را همیشه با پوشش محافظت از خاک نگهداری کنید زیرا گرد و غبار برای بخش های فنی مثل لنز ها، ابزار حرکتی و سیستم الکتریسیته مشکل ایجاد می کند.
• میکروسکوپ را به دور از لرزش، رطوبت، مواد شیمیایی و خورنده، دمای بالا و نور مستقیم خورشید نگهدارید.
• پس از پایان کار سیم دستگاه را دور قسمت پایه قرار دهید اما از کشیده شدن و پیچیدن سیم دور پایه ای که از نور لامپ موجود در آن داغ شده خودداری کنید.
• در هنگام تمیز کردن لنز ها به دلیل ظرافت بالای آنها از کاغذ های مخصوص (lens tissue) استفاده کنید تا از خدشه دار شدن آنها جلوگیری شود. از تمیز کردن عدسی ها با دستمال کاغذی یا پنبه جلوگیری کنید زیرا عدسی ها را مخدوش می کند.همچنین از دست زدن بدون دستکش به عدسی ها خودداری کنید.
• از محلول های مخصوص تمیز کردن لنز برای تمیز کردن عدسی ها استفاده کنید زیرا سایر محلول ها باعث کدورت شیشه عدسی ها می شوند.
• برای تمیز کردن عدسی های شیئی و چشمی آنها را از محل قرار گرفتن اصلی خارج نکنید
• به هنگام تعویض لامپ از دستورالعمل دستگاه پیروی کنید. قبل از تعویض لامپ از سرد بودن آن اطمینان حاصل کنید. از دست زدن به شیشه لامپ خودداری کنید و از دستمال استفاده کنید زیرا اثر دست بر روی شیشه لامپ از کیفیت نور آن می کاهد.
• در آب و هوای گرم برای تمیز کردن گرد و غبار از هواکش های لاستیکی و به جریان انداختن هوا استفاده کنید
• در آب و هوای مرطوب برای جلوگیری از آلودگی های قارچی میکروسکوپ را در جعبه محافظ همرا با یک جذب کننده رطوبت مثل برنج، لامپ بید و یا پک های جاذب رطوبت و همچنین یک کنترل کننده دما نگهداری کنید. و از گردش هوا و تهویه مناسب اطراف آن اطمینان حاصل فرمایید.

کنترل کیفی و مراقبت های دوره ای میکروسکوپ نوری

مراقبت های روزانه ( پس از هر بار استفاده)

1- پاک سازی عدسی های شیئی، به ویژه پاک سازی عدسی 100X از روغن ایمرسیون. براي اين کار از کاغذ  مخصوص عدسی استفاده کنید . در صورت در دسترس نبودن از پارچه با کيفيت پزشکي استفاده کنيد.

2- پاک سازی صفحه میکروسکوپ.

3- پیچ و یا اهرم تنظیم شدت نور را در پايين ترين درجه قرار دهيد و سپس سيستم روشنايی را به طور کامل خاموش نماييد.

4- ميکروسکوپ را با يک روکش پلاستيکي يا پارچه اي بپوشانيد. از اينکه ميکروسکوپ درمحلی با تهويه مناسب نگهداري مي شود اطمينان حاصل نمایید. جايي که رطوبت و دما در آنجا کنترل مي شود. اگر ميکروسکوپ يک جعبه مجهز شده به وسيله لامپ (براي کنترل رطوبت) دارد، ميکروسکوپ را داخل جعبه قرار داده لامپ را روشن کنيد و سپس جعبه را ببنديد.

5- عملکرد روزانه و مشکلات احتمالی را در جدول روزانه ثبت کرده و بروز مشکلات احتمالی را به مسول مربوطه اطلاع دهید.

مراقبت ماهیانه

1- گرد و غبار را از بدنه ميکروسکوپ پاک کنيد. از يک پارچه مرطوب و آب مقطر برای اين کار استفاده نماييد.

2- قسمت هاي عدسي چشمي، شيئي و کندانسور را از گرد و غبار پاک کنيد و برای اين کار از يک بولب لاستيکي برای وزش و ورود هوا استفاده کنيد و از دمیدن خودداری نمایید. سپس سطح عدسي ها را به وسيله محلول پاک کننده عدسي تميز کنيد. اين محلول را براي عدسي ها مستقيما به کار نبريد و از کاغذ عدسي استفاده کنيد و سپس سطح آن را به آرامی با کاغذ مرطوب تميز نماييد.

3-عملکرد ماهیانه دستگاه  و مشکلات احتمالی را در جدول ماهیانه ثبت کرده وبروز مشکل را به مسول مربوطه اطلاع دهید.

مراقبت شش ماهه

به دلیل حساسیت بالای میکروسکوپ، در کنار مراقب های ماهیانه بایستی هر شش ماه از صحت عملکرد دستگاه اطمینان حاصل شود که این امر به صورت زیر امکان پذیر است:

1- يک بررسي بصريیبر روي ميکروسکوپ انجام دهيد و وضعيت خوب هر يک از اجزاء را چک کنيد. ميکروسکوپ را تميز و در يک تنظيم ثابت و مناسب نگه داريد.

2- وضعيت تهويه، دما و رطوبت را در مکاني که ميکروسکوپ قرار داده شده است کنترل کنید.

3- کيفيت سيستم الکتريکي که ميکروسکوپ را تغذيه مي کند به خوبي تست کنيد. درستي و بي نقصي رابط، فيوز و لامپ منبع نور را بررسي کنيد. برای این کار از تکنسین مجرب دستگاه و یا افراد متخصص کمک بگیرید.

منبع : رویان ایران | بزرگترین مرجع تخصصی تجهیزات آزمایشگاهی کشور