لیست تجهیزات آزمایشگاهی صنایع غذایی

تجهیزات آزمایشگاه صنایع غذایی

غذا انرژی بدن انسان را تامین و به بقای انسان ها کمک می کند. مواد غذایی باید از نظر ارزش غذایی مورد ارزیابی قرار گیرند. به عنوان مثال مقدار پروتئین ها، کربوهیدرات ها و چربی ها آن ها مطابق با استاندارد های بین المللی تجزیه و تحلیل شوند. به علاوه روزانه در نوآوری های متعددی در صنعت مواد غذایی ایجاد می شود و همین طور این مواد غذایی از یک کشور به کشوری دیگر صادر و وارد می شود. برای تمام این مواد قوانین و مقررات سختگیرانه ای وضع شده است تا آسیبی به خوردن مواد غذایی متوجه جوامع نشود و چه بسا مفید باشند. برای حصول نتیجه در هر مورد لازم است آزمایشگاه هایی مخصوص تست های مواد غذایی مجهز شوند. این مقاله قصد ملزومات آزمایشگاه های صنایع غذایی را به شما معرفی کند.

آزمایشگاه های صنایع غذایی

ایمنی مواد غذایی یک موضوع کلیدی در سلامت جامعه است و مصرف کنندگان به این مهم توجه ویژه ای دارند. لذا استاندارد های ملی و جهانی ای برای کنترل کیفیت مواد غذایی در نظر گرفته شده است . از طرف دیگر همواره پژوهشگران و دانشمندان این حوزه همواره در تلاش برای تحقیق و توسعه محصولات جدید هستند. به عنوان مثال ایجاد محصولات غذایی جدید، انتخاب مواد اولیه، بررسی میزان ماندگاری و ارزیابی حسی مواد غذایی از جمله پژوهش های این گروه از دانشمندان است.

اهداف آزمایشگاه های کنترل کیفیت صنایع غذایی

• تجزیه و تحلیل شیمی مواد غذایی، مانند رطوبت، چربی، پروتئین، pH، نمک، مواد معدنی، قند، آلودگی ها.
• تجزیه و تحلیل میکروبیولوژی مواد غذایی، مانند لاکتوباسیلوس، سالمونلا، سودوموناس، لیستریا، E. coli، استافیلوکوکوس اورئوس، مخمر، کپک.
• تجزیه و تحلیل مواد مغذی
• تجزیه و تحلیل آلرژن های غذایی، مانند بادام زمینی، تخم مرغ، سویا و سایر آلرژن ها.
• تجزیه و تحلیل سموم غذایی طبیعی، مانند هیستامین و فوموسین.
• مطالعات ماندگاری مواد غذایی

تجهیزات آزمایشگاه های صنایع غذایی

هر آزمایشگاه ها صنعت غذا اعم از کنترل کیفیت و تحقیق و توسعه نیازمند گروهی از تجهیزات عمومی آزمایشگاه ها و تجهیزات ویژه این صنعت است. در این قسمت تعدادی از تجهیزات و دستگاه های ضروری آزمایشگاه ها با کاربری تست مواد غذایی و آنالیز آن ها معرفی می کنیم. کارشناسان شرکت رویان ایران، ارائه کننده کلیه تجهیزات آزمایشگاهی از بهترین تولید کننده های داخلی و خارجی، آماده تجهیز کلیه آزمایشگاه های صنایع غذایی از سکوبندی تا تمام دستگاه های مورد نیاز است. 

دستگاه ها و تجهیزات عمومی صنایع غذایی

دستگاه های زیر برای هر آزمایشگاهی که تست های شیمیایی و میکروبیولوژی در آن انجام می شود بسیار ضروری است.

• ترازوی آزمایشگاهی: ترازو های آزمایشگاهی با دقت های گوناگون در بازار عرضه شده اند. ترازو ها بر اساس حداکثر جرمی که می توانند اندازه گیری کنند نیز تنوع دارند. عموما آزمایشگاه ها به یک ترازو با دقت بالا و یک ترازو برای اندازه گیری های سنگین تر نیاز دارند.

• میکروپیپت: جهت اندازه گیری حجم دقیق و مشخصی از مایعات و محلول ها، میکروپیپت ها در آزمایشگاه ها بسیار ضروری هستند. میکروپیپت ها یا سمپلر ها با قابلیت اندازه گیری حجم 10 تا 100 میکرو لیتر و میکروپیپت های مخصوص حجم 100 تا 1000 میکرو لیتر بسیار رایج و کار آمد هستند.
• هات پلیت و هیتر استیرر یا هات پلیت مگنت: این دستگاه ها از یک صفحه فلزی ساخته شده اند و می توانند حرارت مورد نیاز واکنش هایی که نیاز به گرما دارند را تولید کنند و به طور یکنواخت در محیط واکنش پخش کنند. هات پلیت مگنت ها، علاوه بر گرم کردن با استفاده از خاصیت مغناطیسی و یک آهنربا، می توانند مخلوط واکنش شما را طی مدت زمان واکنش به خوبی به هم بزنند.
• آون آزمایشگاهی: برای خشک کردن ظروف آزمایشگاهی و تبخیر حلال جامدات می توان از آون آزمایشگاهی استفاده کرد. عملکرد آون به این صورت است؛ هنگامی که هوا در یک محفظه محصور گرم می شود و دما بالا می رود، با جا به جایی جبهه هوای سرد و گرم، یک حرکت دایره ای ایجاد می شود که منجر به ایجاد دمای ثابت در سراسر محفظه می شود.
• هود لامینار: این هود یک محفظه ای ایجاد می کند و تواند بسته به نوع نمونه و نیاز کاربر، از نمونه در برابر محیط خارجی و از کاربر در برابر نمونه (امکان خطر زایی داشته باشد) محافظت کند. به طور کلی هود های لامینار شامل سه کلاس I، II و III هستند.( به ترتیب بر اساس سطح ایمنی که ایجاد می کنند)
• هود شیمی: هود های شیمیایی مجهز به فن های قوی ای هستند که از انتشار بخارات مواد شیمیایی و اسید ها در آزمایشگاه جلوگیری می کنند و نصب این هود ها در مکان درست از الزامات است.

• دستگاه تولید آب مقطر: برای جلوگیری از ورود نا خالصی های موجود در آب لوله کشی در آزمایشات حساس استفاده می شود. این آلودگی ها و نا خالصی ها می توانند بر آماده سازی محیط کشت و سایر محلول ها تأثیر منفی بگذارد.
• پی اچ متر: مقدار عددی pH بیانگر میزان اسیدی یا بازی بودن محصول مورد نظر است. با استفاده از الکترود های ویژه ای این مقدار به سرعت به دست می آید. 

• تجهیزات ایمنی: هر آزمایشگاهی باید مجهز به دوش، چشم شوی و کپسول آتش نشانی باشد تا در مواقع لزوم به کار گرفته شوند.

تجهیزات و دستگاه های ضروری برای آزمایشگاه های صنایع غذایی

• اتوکلاو: به منظور آمده سازی تجهیزات برای استفاده خصوصا استریل سازی برای کشت میکروارگانیسم ها بسیار ضروری است. اتوکلاو ها یک فضای بسته ایجاد می کنند و با استفاده از گرمای بخار تحت فشار، عمل استریل سازی را انجام می دهند.

• انکوباتور: یک محیط کنترل شده از نظر پارامتر هایی مانند میزان رطوبت، درجه حرارت، pH و نوع و میزان گاز های جو برای کشت میکرو ارگانیسم ها فراهم می کند.

• دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا (HPLC): استفاده از دستگاه های کروماتوگرافی برای جداسازی و شناسایی ترکیبات شیمیایی، روشی کاملا مناسب و قابل اطمینان است. با استفاده از کروماتوگرافی به خوبی می توان مقدار ناخاصلی ها و نوع آن ها را به دست آورد. این که کروماتوگرافی گازی برای شما مناسب است یا مایع، بستگی به نوع نمونه مورد نظر دارد.
• دستگاه استخراج فاز جامد: استخراج فاز جامد که به آن سیستم SPE نیز گفته می شود، بسیار شبیه به فرایند کروماتوگرافی است. فرآیند استخراج فاز جامد به وسیله ترکیباتی که با حل کردن یا دیسپرس شدن در یک مخلوط مایع از سایر ترکیبات بر اساس خواص فیزیکی و شیمیایی آن ها جدا می‌ شوند، پیش می رود. این روش برای جداسازی نمونه های مورد نظر از نوشیدنی ها بسیار کاربردی است.
• اسپکتروفتومتر: طول موج خاصی از نور از یک محلول عبور می کند و مقدار نوری که به وسیله محلول جذب می گردد، اندازه گیری می شود. این مقدار به دست آمده امکان تجزیه و تحلیل کمی برای یک محلول را فراهم می کند. در تست های مواد غذایی برای کمک به شمارش باکتری ها و اندازه گیری غلظت مواد مورد استفاده قرار می گیرند. این نتایج می تواند به کنترل کیفیت مواد در صنایع غذایی کمک کند.
• دستگاه شمارنده سلول و کلونی: شمارنده سلولی و شمارنده کلونی دستگاه هایی هستند که برای شمارش خودکار تعداد سلول ها یا کلونی های موجود در نمونه استفاده می شوند. شمارنده های سلولی قادر به تعیین تعداد سلول ها، زنده بودن و به طور کلی تجزیه و تحلیل توزیع آن ها در سطح نمونه هستند. شمارنده های کلونی تعداد کلونی های میکروارگانیسم هایی را که روی یک صفحه آگار تهیه شده از نمونه رشد کرده اند، شمارش می کنند. شمارنده های کلونی می توانند از نور فلورسنت یا کنتراست بین نواحی روشن و تاریک روی صفحات برای شمارش آن ها استفاده کنند.
• هموژنایزر: همگن سازی با فشار بالا شامل ایجاد ناگهانی حفره و برش در نمونه می شود. اهمیت این روش در آنالیز نوکلوئیک اسید ها و پروتئین ها است زیرا منجر به از بین رفتن دیواره سلولی و ریز شدن ذرات می شود.

• ویسکومتر و رئومتر: ویسکوزیته یکی از پارامتر هایی است که در صنعت مواد غذایی باید کاملا کنترل شود . به همین منظور استفاده از ویسکومتر در آزمایشگاه های کنترل کیفیت ضروری است. ویسکومتر یک جریانی را در سیال ایجاد می کند و بر اساس مقاومت سیال در به هم ریختگی به وسیله نیروی ایجاد شده، ویسکوزیته نمونه به دست می آید.
• کالریمتر (رنگ سنجی): دستگاه مهمی برای آزمایش رنگ سنجی است و از طریق جذب طول موج خاصی از نور تابیده شده قابل تعیین است.
• رطوبت سنج: این دستگا ها به طور خودکار میزان رطوبت موجود در نمونه را تعیین می کنند و این پارامتر در صنایع مواد غذایی بسیار مهم است. در بسیاری ز رطوبت سنج ها عملکرد به این گونه است که نمونه روی یک صفحه توزین قرار می گیردو یک منبع حرارتی روشن می شود. از تفاوت وزن نمونه ابتدایی و وزن پس از تبخیر رطوبت، مقدار رطوبت نمونه دقیقا به دست می آید. در برخی دیگر از دستگاه ها، از طیف سنجی جذبی استفاده می شود. به این صورت که گاز حاصل از رطوبت تبخیر شده، طیفی را ایجاد می کند و این طیف قابل آنالیز و بررسی است.
• محاسبه مقدار چربی: استفاده از دستگاه سوکسله یکی از بهترین روش ها برای اندازه گیری مقدار چربی است. دستگاه های اتوماتیک سوکسله در بازار موجود هستند و می توانید با استفاده از این دستگاه ها به طور همزمان چربی 2 تا 6 نمونه را اندازه گیری کنید. این روش با استفاده از استخراج سریع حلال تحت فشار انجام می شود. دستگاه های دیگری نیز عرضه شده اند که به صورت مستقیم و در کمتر از 30 ثانیه می توانند مقدار چربی نمونه را اندازه گیری کنند. این دستگاه ها بسیار دقیق تر بوده و هر نمونه دارای 0.05 تا 100 درصدچربی مناسب است. این روش بر اساس جداسازی و اندازه گیری مستقیم پروتون های هیدروژن روی مولکول های چربی است.
• دستگاه ها FT-NIR: آنالیز طیف سنجی مادون قرمز نزدیک (700 تا 2500 نانومتر) در صنایع غذایی بسیار کاربردی است. این دستگاه ها با درجه (گرید) مخصوص مواد غذایی، با طراحی بهداشتی و ضد غبار ساخته و از فولاد ضد زنگ و بی اثر در آن ها استفاده می شود. معمولا نمونه ها نیاز به آماده سازی ندارند و تخریبی هم در نمونه صورت نمی گیرد.
• آنالیز پروتئین: آنالیز پروتئین و نیتروژن در آزمایشگاه های صنایع غذایی از جمله گوشت و محصولات لبنی بسیار کاربردی است. این دستگاه از روش کجدال (Kjeldahl ) استفاده می کند.
• پلاریمتر: پلاریمتر دستگاهی است که جهت و مقدار نور نمونه را با استفاده از یک ماده فعال نوری اندازه گیری می کند. این دستگاه در آزمایشگاه های کنترل کیفیت صنایع غذایی مهم است زیرا بسیاری از مواد دارای خاصیت نوری متفاوتی هستند, مانند قند ها.
• آنالایزر مقاومت در برابر اکسیداسیون: این مقدار به وسیله یک روغن روان کننده و اکسیژن در مجاورت نمونه اندازه گیری می شود. اکسیداسیون مواد غذایی می تواند منجر به خراب و غیر قابل استفاده شدن آن ها شود. به همین منظور باید مقدار مقاومت آن ها در برابر اکسید شدن سنجیده شود.
• کوره مافل: استفاده از این دستگاه به پژوهشگران حوزه مواد غذایی این امکان را می دهد که رفتار ماده را در دما های بالا مورد مشاهده و بررسی قرار دهند. در استفاده از این دستگاه، نمونه از بین نمی رود.
• سانتریفیوژ: دستگاهی بسیار مهم است که با به کار گیری نیروی گریز از مرکز، می تواند ذرات جامد در محلول را ته نشین کند و به پژوهشگران امکان بررسی قسمت مایع یا قسمت جامد را می دهد.
• آنالایزر C-Cell: یک سیستم آنالیز تصویری است که برای ارزیابی ساختار داخلی مورد استفاده قرارمی گیرد. از این وسیله بیشتر در صنعت تولید نان و مخمر ها استفاده می شود.
• دستگاه آنالیز بافت TA-XT2: این دستگاه قادر است تقریباً هر ویژگی فیزیکی محصول مانند سختی، شکستگی، چسبندگی، استحکام ژل، قابلیت انبساطو … اندازه گیری کند.

برای تهیه هر کدام از دستگاه های ذکر شده می توانید با کارشناسان شرکت رویان ایران تماس بگیرید.