آشنایی با سیستم مستند سازی ژل یا ژل داک
ژل داک معمولاً به منظور تجزیه و تحلیل DNA و RNA در آزمایشگاه ها استفاده می کنند. ژل داک ها دارای نرم افزار پیشرفته ای هستند که به صورت خودکار به جمع آوری داده ها، تجزیه و تحلیل و اعتبار سنجی می پردازد. آزمایشگاه های زیست سلولی و مولکولی که به مطالعه نوکلوئیک اسید ها و پروتئین های می پردازند، به سیستم مستند سازی و تصویر برداری ژل نیاز دارند.
در پایان این مقاله، دانش کلی درباره ژل داک، اجزای تشکیل دهنده، نحوه کار کردن با این دستگاه و اصول نگه داری از دستگاه به دست خواهید آورد.
ژل داک چیست و چه کاربردی در آزمایشگاه دارد؟
ژل داک بهترین وسیله برای بررسی بیان ژن ها و شناسایی جهش های ژنتیکی است. به عنوان مثال مطالعه و بررسی مولکول های وراثتی و انواع جهش های ویروس کووید 19، ویروسی که نزدیک به سه سال است که جهان با آن دست و پنجه نرم می کند، بدون این دستگاه امکان پذیر نبود.
سیستم های ژل داک را می توان با تمام حالت های معمول رنگ آمیزی پروتئین و اسید نوکلئیک و برچسب گذاری (رنگ سنجی، فلورسنت، شیمی لومینسانس و رادیوایزوتوپی) برای شناسایی و تجزیه و تحلیل داده ها به کار برد.
علاوه بر آن دستگاه های ژل داک مجهز به دوربین های پیشرفته ای هستند، که می توانند تصویر برداری های ویژه ای را از پروتئین ها و سایر مولکول های روی ژل ها انجام دهند.
یکی از معروف ترین برند های این دستگاه، ژل داک Bio-rad است.
اجزای دستگاه ژل داک
به طور کلی اجزای سازنده دستگاه تصویر برداری ژل شامل موارد زیر است:
- دستگاه ترانس ایلومینیتور نوری ( UV )
- یک دوربین CCD یا CMOS
- فیلترهای نوری مناسب برای حذف طول موج های تابشی و بازتابشی مزاحم
- منبع نوری فرابنفش، مادون قرمز، مرئی یا LED با طول موج مناسب برای حداکثر برانگیختگی رنگ ها
- سیستم تصویربرداری قوی
- مانع مناسب جهت محافظت کاربران از اشعه فرابنفش
- ترانس ایلومیناتور (برای مشاهده مستقیم قطعات DNA روی ژل مورد استفاده قرار می گیرد).
سیستم های ژل باکس کمی ساده تر از ژل داک ها هستند.
چگونگی عملکرد دستگاه ژل داک به زبان ساده
نمونه های مورد نظر که معمولا ژل های حاوی پروتئین و نوکلئیک اسید ها هستند، با مواد شیمیایی ویژه ای نشانه گذاری یا به اصطلاح رنگ آمیزی می شوند. ژل به طور مستقیم روی صفحه اصلی دستگاه قرار می گیرد. طول موج های مشخصی از نور فرابنفش یا مرئی به ژل تابیده می شود. ترانس ایلومیناتور این وظیفه را به عهده دارد. این تابش ها منجر به بر انگیخته شدن الکترون های مولکول ها می شوند. در بازنشر این انرژی، امواج با طول موج بیشتر ساطع می کنند. در نتیجه رنگ های مختلفی می توانند در صفحه نمایش دستگاه مشاهده شوند.
انواع دستگاه ژل داک بر اساس کاربرد و روش آشکار سازی
- کمی لومینسانس: به طور کلی برای بلات وسترن استفاده می شود .
- رادیوگرافی فیلم خودکار: برای رادیو ایزوتوپ ها استفاده می شود .
- لیزر: کاربردهای فلورسانسی هم زمان، بسیار حساس برای رادیو ایزوتوپ ها، و انعطاف پذیری در انتخاب فیلترهای انتشار، فیلترهایی سفارشی برای رنگ هایی نظیر رنگ های Cy
- مولتی پلکس: آشکار سازی و تصویر گرفتن از چندین سیگنال فلورسانت به صورت هم زمان در آزمایش هایی مشابه و یا آشکار سازی سیگنال های لومینسانسی، رنگ سنجی و رادیو ایزوتوپی.
- Phosphoimager: افزایش حساسیت برای کاربردهای فلورسانسی هم زمان و رادیو ایزوتوپ ها، و انعطاف پذیری در انتخاب فیلترهای انتشار
نکاتی که باید هنگام کار با دستگاه ژل داک رعایت کنید
- فاصله و ایمنی کاربر به طور مناسب در نظر گرفته شود.
- برای شروع به کار حتما از دستکش مناسب استفاده کنید.
- لامپ با طول موج مفید مورد استفاده قرار گیرد.
- اطلاعت ایمنی و شرح جزئیات کار با دستگاه در کنار آن نصب شود.
- لامپ UV باید در فواصل زمانی منظم تمیز شود تا گرد و غبار موجود بر سطح، مشکلی بر اثر بخشی آن نداشته باشد.
- پس از قرار دادن ژل روی صفحه دستگاه، در طول مدتی که لامپ UV روشن است از باز کردن دستگاه و جابجا کردن ژل خودداری شود.
- با توجه به خطرات ناشی از نور UV لازم است سنسور نور UV تعبیه شود که در صورت باز بودن درب آن، به هیچ وجه ترانس ایلومیناتور دستگاه روشن نشود.
- هنگام استفاده از رنگ هاي مورد استفاده جهت رنگ آمیزي DNA باید این نکته را در نظر گرفت کـه کلیـه آن هـا، خصوصـا اتیدیوم برماید، قابلیت سرطان زایی بالایی دارند از این رو لازم است حداکثر ایمنی را در مورد آنها رعایت نمود.
- باید در نظر گرفت، در صورتی که ژل به همراه سینی بر روي دستگاه قرار گیرد کاربر قادر به مشاهده هیچ باندي نخواهد بود. دلیل این امر خاصیت ضد UV مواد اولیه سینی ژل است.
- حداکثر زمان روشن ماندن دستگاه نباید بیشتر از 10 دقیقه باشد. با رعایت این نکتـه، طـول عمـر دستگاه بسیار طولانی تر خواهد شد.
- کاربر باید با در نظر گرفتن نوع رنگ روتین مورد استفاده در آزمایشگاه و توجه به طول موج آن، و همچنین سایز ژل الکتروفورز تهیه شده، اقدام به انتخاب ژل باکس مناسب کار خود نماید.
ژل داک دستگاهی بسیار مهم و ضروری در آزمایشگاه های زیستی و پزشکی است. برای خرید این محصول با قیمت مناسب با کارشناسان شرکت رویان ایران تماس بگیرید.
منبع : رویان ایران | بزرگترین مرجع تخصصی تجهیزات آزمایشگاهی کشور
