تکنیک های بلاتینگ یا لکه گذاری در زیست شناسی مولکولی و ژنتیک

امروزه تکنیک های زیست شناسی مولکولی درک ما را نسبت به عملکرد پیچیده سیستم های بیولوژیکی متحول کرده است. در میان این تکنیک ‌ها، روش ‌های بلات نقش مهمی در شناسایی و آنالیز مولکول ‌های خاص مانند DNA، RNA و پروتئین ها دارند.  تکنیک های بلاتینگ به طور گسترده در زیست شناسی مولکولی و ژنتیک برای انتقال پروتئین ها، DNA یا RNA بر روی غشای حامل برای تجزیه و تحلیل بیشتر استفاده می شوند. به طور کلی این روش ها برای شناسایی مولکول ‌های خاص در یک مخلوط، تجزیه و تحلیل توالی ‌های DNA و کمک به تشخیص جهش ‌های ژنتیکی ضروری هستند.

انواع مختلفی از تکنیک های بلات وجود دارد که معمولاً در پژوهش ها و تشخیص استفاده می شوند. این پست مقدمه‌ای بر تکنیک ‌های بلاتینگ در زیست‌شناسی مولکولی و ژنتیک است و در ادامه کاربردها و مزایای مختلف هر کدام از آن ‌ها را بررسی می‌ کنیم.

بلاتینگ یا لکه گذاری چیست و چه کاربردی دارد؟

به بیان کلی بلاتینگ یا لکه گذاری تکنیکی است که نوکلوئیک اسیدها یا پروتئین ها بر روی یک بستر جامد عموما از جنس غشاء های نایلونی یا نیتروسلولزی است، قرار می گیرند. انواع روش های این تکنیک برای شناسایی پروتئین ها و توالی یابی نوکلوئیک اسید ها مورد استفاده پژوهشگران قرار می گیرند. بلاتینگ نوکلوئیک اسیدها تکنیک اصلی برای مطالعه هیبریداسیون است و در درک بیان ژن کمک می کند.

روش انجام تکنیک های بلاتینگ

روش های بلات نسبتا ساده هستند و تمام آن ها از چهار مرحله کلی تشکیل می شوند؛ جداسازی الکتروفورتیکی پروتئین یا قطعات اسید نوکلئیک در نمونه، انتقال و تثبیت آن ها روی بستر، اتصال پروب (آنتی بادی) روی مولکول هدف، موقعیت پروب با استفاده از اتورادیوگرافی قابل مشاهده است.

انواع روش های بلاتینگ

سه تکنیک اصلی بلاتینگ شامل ساترن، نورترن و وسترن مورد توجه پژوهشگران علوم زیست شناسی مولکولی و ژنتیک است. هر کدام از این روش ها، کاربرد متفاوتی دارند که در ادامه به آن ها می پردازیم.

ساترن بلات (Southern Blotting)

ساترن بلات که توسط Edwin M. Southern در سال 1975 ابداع شد، اولین روشی است که بین تکنیک های بلاتینگ معرفی و به کار گرفته شد. قطعات DNA الکتروفورز شده روی ژل آگارز، بر روی یک غشا دیگر منتقل یا به اصطلاح بلات می شوند. سپس سپس هیبریداسیون غشا با یک پروب DNA نشاندار مکمل توالی هدف مورد نظر است، اتفاق می افتد. این تکنیک به طور خاص برای شناسایی و آنالیز توالی های خاص DNA، مانند نشانگرهای ژن، جهش ها، پلی مورفیسم های DNA، نقشه برداری ژن و تشخیص اختلالات ژنتیکی استفاده می شود.

نورترن بلات (Northern Blotting)

در عمل این روش مشابه ساترن بلاتینگ انجام می شود. اما نورترن بلات برای شناسایی مولکول های RNA خاص طراحی شده است. نورترن بلاتینگ شامل انتقال قطعات RNA بر روی غشاء پس از الکتروفورز ژل است. از این تکنیک برای شناسایی و آنالیز رونوشت‌های RNA خاص، مانند mRNA یا RNA غیرکدکننده استفاده می‌شود. نتایج نورترن بلاتینگ به پژوهشگر بینشی را در مورد الگوهای بیان ژن  تغییرات در بیان ژن در شرایط مختلف ارائه می‌کند.

وسترن بلات (Western Blotting)

در حالی که ساترن بلات و نورترن بلات به ترتیب برای آنالیز DNA و RNA به کار می روند، تکنیک وسترن بلات تکنیکی است که برای شناسایی و آنالیز پروتئین های خاص در یک نمونه استفاده می شود. این روش جداسازی پروتئین ها در یک نمونه با استفاده از الکتروفورز ژل، انتقال آن ها به غشاء و سپس انکوباسیون غشا با آنتی بادی های خاص است که به پروتئین هدف متصل می شود. سپس آنتی بادی های متصل با استفاده از یک آنتی بادی ثانویه نشاندار شناسایی می شوند. وسترن بلاتینگ مطالعه بیان پروتئین، شناسایی برهمکنش های پروتئین-پروتئین و ارزیابی تغییرات پس از ترجمه و تعیین خصوصیات پروتئین ها بر اساس اندازه و کمیت، استفاده می شود.

دات بلات و اسلات بلات (Dot and slot blotting)

دات بلات یک تکنیک ساده و سریع است که برای شناسایی پروتئین های خاص یا اسیدهای نوکلئیک بدون نیاز به الکتروفورز ژل استفاده می شود. در دات بلات، نمونه مستقیماً به صورت نقاط کوچک روی یک غشاء لود و سپس با پروب های خاص هیبرید می شود. دات بلاتینگ معمولاً برای آنالیز کیفی و سریع استفاده می شود، در حالی که اسلات بلاتینگ امکان آنالیز نیمه کمی بیان ژن یا پروتئین را فراهم می کند.

ریورس بلات یا بلات معکوس (Reverse Blotting)

بلات معکوس، که به عنوان کلنی یا colony lift blotting نیز شناخته می شود، تکنیکی است که برای آنالیز بیان ژن در کلنی های باکتری یا مخمر مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش، کلنی هایی که روی صفحات آگار رشد می کنند، روی یک غشاء منتقل می شوند و سپس غشاء با پروب های خاص هیبرید می شود تا وجود ژن های خاص یا محصولات ژنی در هر کلنی را تشخیص دهد.

خرید تجهیزات آزمایشگاهی مورد نیاز انجام تکنیک های بلاتینگ از رویان ایران

تکنیک‌های بلاتینگ ابزار قدرتمندی در زیست‌شناسی مولکولی هستند که به شناسایی، آنالیز و تعیین خصوصیات مولکول‌ های خاص مانند DNA، RNA و پروتئین ها در یک نمونه کمک می‌کنند. تجهیزات آزمایشگاهی مورد نیاز برای انجام این روش ها شامل الکتروفورز عمودی و افقی، منبع تغذیه الکتروفورز، اسپکتروفتومتر و … را می توانید با بهترین قیمت و کیفیت از رویان ایران، بزرگ ترین مرجع تخصصی فروش تجهیزات آزمایشگاهی، خریداری کنید. برای دریافت مشاوره رایگان و استعلام قیمت با کارشناسان ما تماس حاصل نمایید.